Page 118 - GREC14N_JSI_01
P. 118
Η ύπαρξη του καπνεμπορίου διαμόρφωσε
την αστική αισθητική της Καβάλας.
Στο γύρισμα του αιώνα και μέχρι το THE EXISTENCE OF THE TOBACCO
Μεσοπόλεμο η πόλη βρισκόταν στην ακμή TRADE SHAPED THE URBAN
της και στους δρόμους, στις πλατείες, στο
λιμάνι, μια δυναμική κοινωνική τάξη, μια AESTHETICS OF KAVALA
«ελίτ του καπνού», έχει αφήσει ανεξίτηλο Η ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΙΟΥ
το στίγμα της, καταδεικνύοντας με ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ
διάφορα οικοδομήματα τις οικονομικές ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ
και κοινωνικές ανακατατάξεις: η Μεγάλη
Λέσχη, θαυμάσιο δείγμα αυστριακού
μπαρόκ και νεοκλασικισμού· το Μέγαρο
Τόκου, άλλοτε κατοικία του καπνεμπόρου
Δημητρίου Τόκου, συνδυάζει έξοχα τον στράφηκαν στις πρέσες και την πρόσληψη περισσότερων
οθωμανικό νεοκλασικισμό με το μπαρόκ, γυναικών: έτσι θα αντικαθιστούσαν με τα μηχανήματα το
το ρομαντισμό και τον εκλεκτικισμό· το εργατικό δυναμικό και παράλληλα θα μείωναν δραστικά
Μέγαρο Βιξ, κατοικία του βαρόνου Βιξ, τους μισθούς – η διαφορά μεροκάματου ανάμεσα στα δύο
με πολλά νεογοτθικά στοιχεία, όπως και φύλα είναι παλιά ιστορία. Τα σωματεία των καπνεργατών
το μοναδικό Δημαρχείο, που απηχεί το ήταν πολύ ισχυρά. Ήδη από το 1908 είχε ιδρυθεί το πρώτο
επιβλητικό αυστροουγγρικό imperium· η καπνεργατικό σωματείο, η «Ευδαιμονία», που με τη δράση
υψηλή εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική της του είχε επιφέρει μείωση του ωραρίου από τις 12 ώρες στις 9.
Δημοτικής Καπναποθήκης· η Καπναποθήκη Η εκδίωξη του βουλγαρικού στρατού το 1918 και η ενίσχυση
Χέρτσογκ, με βιομηχανικό ρυθμό. Η πόλη του εργατικού δυναμικού με την εισροή των προσφύγων είχε
τότε είχε πολλά κινηματοθέατρα και αποτέλεσμα το διάστημα 1924-1930 να δραστηριοποιούνται
καφεζαχαροπλαστεία, 150 ραφεία και λέσχη στην πόλη πάνω από πενήντα μεγάλες εταιρείες καπνού, οι
του τένις για την άρχουσα τάξη κοντά στα οποίες συναλλάσσονταν με την Αλεξάνδρεια, την Οδησσό,
καπνομάγαζα. Τη νύχτα γίνονταν μέχρι και την Κωνσταντινούπολη, την Ευρώπη, απασχολούσαν δε
παραστάσεις παρισινών μπαλέτων, ενώ οι 14.000 εργάτες. Μετά τη μεγάλη καπνεργατική απεργία
χοροί και τα μπαλ μασκέ έδιναν κι έπαιρναν. του 1914, που ξεκίνησε από την Καβάλα κι εξελίχθηκε σε
Το καπνεμπόριο συνέβαλε επίσης στην πανεργατική, οι καπνεργάτες έγιναν οι πρώτοι στην Ελλάδα
ομαλότερη απορρόφηση των προσφύγων που υπέγραψαν συλλογική σύμβαση εργασίας. Ωστόσο,
στις «καπνουπόλεις» μετά το 1922 και η κρίση του ’30 τους αποδυνάμωσε. Μία ακόμα δυναμική
την ανταλλαγή πληθυσμών. Αργότερα, κινητοποίησή τους, το 1936, και τα τραγικά γεγονότα
η Μεγάλη Ύφεση του 1929 και φυσικά η εκείνου του Μαΐου, λίγους μήνες πριν από τη δικτατορία
πτώχευση του 1932 έκανε «ασύμφορη» την του Μεταξά, έδωσαν στον Γιάννη Ρίτσο την έμπνευση για
επεξεργασία με το χέρι και οι καπνέμποροι τον «Επιτάφιο». Η μαζική εισαγωγή της καπνικής ποικιλίας
«βιρτζίνια», τη δεκαετία του ’50, και η απελευθέρωση του
επαγγέλματος σηματοδοτούν την είσοδο των πολυεθνικών
Tobacco κεφαλαίων στο καπνεμπόριο και τον επακόλουθο
warehouses οικονομικό μαρασμό του αλλοτινού Μόντε Κάρλο της
at the
seafront of Ελλάδας, όπως είχε χαρακτηριστεί κάποτε η πόλη. Το
Kavala. Κα- Μουσείο Καπνού της Καβάλας αποτίει φόρο τιμής σε όσους
πναποθήκες οραματίστηκαν και μόχθησαν για ένα καλύτερο μέλλον
στο παράλιο
μέτωπο κι αφηγείται την όχι και τόσο παλιά ιστορία της πόλης,
της πόλης. δίνοντας το λόγο στους ανθρώπους της και τις μνήμες
τους. Στα ήρεμα νερά της Γαλάζιας Πόλης, σήμερα, δεν
υψώνεται καπνός από τα θρυλικά καπνεργοστάσια. Όμως,
υπάρχει πάθος. Κι όπου υπάρχει πάθος, υπάρχει και φλόγα.
Φλόγα δημιουργικότητας και δημιουργίας. Δυνατή για να
μετασχηματίσει αυτό το λιμάνι, που κοιτάζει το αρχιπέλαγος
κατά πρόσωπο, σε έναν φλογερό προορισμό.
*Special thanks to the Tobacco Museum of Kavala for granting us
a concession to use the rare photographs from their Archive and the
Museum exhibition and their eagerness to assist us.
118 GREC14N 2018
