Page 131 - GREC14N_JSI_02

MJT

και την καλοσύνη γυναικών και ανδρών, τον πόνο του χωρισμού, το
ανικανοποίητο της ερωτικής επιθυμίας. Ποια ήταν όμως η Σαπφώ;
Στην πραγματικότητα, δεν ξέρουμε κι ίσως δεν μάθουμε ποτέ.
Γνωρίζουμε σίγουρα ότι γεννήθηκε κι έζησε στη Λέσβο τον 7ο αιώνα
π.Χ., ήταν παντρεμένη και είχε μία κόρη, την Κλεΐδα. Οι μόνες
πληροφορίες που έχουμε για τη μορφή της είναι πως ήταν «μελαχρινή
και μικροκαμωμένη». Η γνωστή μεταγενέστερη απεικόνισή της από την
ομάδα του Πολύγνωτου παρουσιάζει το προφίλ μιας λεπτής γυναίκας
με μεγάλη μύτη, που φέρνει στο νου τη Βιρτζίνια Γουλφ. Γνωρίζουμε
επίσης ότι κατέφυγε στη Σικελία για πολιτικούς λόγους και πως, όταν
καταλύθηκε η τυραννία του Μυρσίλου και ανέλαβε την εξουσία ο
Πιττακός ο Μυτιληναίος, επέστρεψε στη Λέσβο.
Από εκεί και πέρα στηριζόμαστε κυρίως στα ποιήματά της. Υπάρχουν
δύο θεωρίες για τη ζωή της μετά τον επαναπατρισμό της. Σύμφωνα με
την πρώτη, η Σαπφώ έγινε ιδρύτρια και «διευθύντρια» ενός ωδείου, κάτι
σαν παρθεναγωγείο της αρχαίας εποχής, όπου κορίτσια αριστοκρατικής
καταγωγής διδάσκονταν μουσική και ποίηση. Ήταν μια συνηθισμένη
πρακτική, παρόμοιες σχολές υπήρχαν σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Η
δεύτερη υπόθεση ωστόσο είναι πιο ενδιαφέρουσα και φαίνεται σήμερα
να επικρατεί. Σύμφωνα με αυτήν, η Σαπφώ ήταν ένα είδος ιέρειας μιας
ομάδας γυναικών και κοριτσιών που λάτρευαν την Αφροδίτη. Η λατρεία
της Αφροδίτης προετοίμαζε τα κορίτσια για τις μεγάλες στιγμές της
θηλυκής υπόστασής τους: την εφηβεία, το γάμο, τον τοκετό.
Η στενή επαφή της Σαπφούς με τα κορίτσια και οι υποτιθέμενες
ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους θεωρήθηκαν απρεπείς,
διακωμωδήθηκαν, στηλιτεύτηκαν και γέννησαν τους όρους «λεσβιακός
έρωτας», «σαπφισμός» κ.λπ. Αν ωστόσο δούμε το θέμα μες στο
πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής του, οι διαστάσεις του είναι πολύ
πιο σημαντικές από τα κακόβουλα κουτσομπολιά και τις όποιες στενά συνδεδεμένα με την ιερουργία και
συντηρητικές ρητορείες. τη λατρεία. Δεν είναι δύσκολο να
φανταστούμε τα κορίτσια εκείνα να
Οι θεοί θρησκείας θεωρούνταν οντότητες απαγγέλλουν στίχους της ποιήτριας
υπαρκτές, η εμπειρία των θνητών από την
παίζοντας λύρα, να στολίζονται με
της παρουσία τους ή και τη συναναστροφή λουλούδια για να δοξάσουν τις χαρές του
αρχαίας μαζί τους ήταν απτή. Εμπλέκονταν στην έρωτα, είτε άλλοτε να θρηνούν για τα
καθημερινότητα και επηρέαζαν σημαντικά
καπρίτσια του.
ελληνικής την ανθρώπινη δραστηριότητα, σε Το τέλος της Σαπφούς είναι
διαφορετικούς τομείς ο καθένας. Για τον
αμφιλεγόμενο, όπως και η ζωή της:
ερωτικό καημό και πόθο, αρμόδια ήταν η σύμφωνα με τον Οβίδιο, η ποιήτρια,
Αφροδίτη. Οι γυναίκες, από την άλλη σε ώριμη ηλικία πλέον, αυτοκτόνησε
πλευρά, θεωρούνταν πλάσματα συντετριμμένη από τον ανεκπλήρωτο
πρωτόγονα, στενά συνδεδεμένα με τη στοιχειακή ζωή, άρα οι μόνες έρωτά της για έναν άνδρα, τον Φάωνα.
αρμόδιες να ερμηνεύσουν το θέλημα της θεάς του έρωτα και του Οι ειδικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για
γάμου. Η αισθησιακή αλλά και στοχαστική ποίηση της Σαπφούς είχε το μεταγενέστερο μύθευμα, με στόχο να
ζωτικό ρόλο να ανοίξει τα μάτια των γυναικών προς τον έξω κόσμο ακυρώσει την ομοφυλοφιλία της.
αλλά και προς τον εαυτό τους, τη θηλυκή δύναμή τους και την Η κληρονομιά της ποιήτριας από τη
ανθρώπινη φύση τους. Το συγκεκριμένο είδος ποίησης, η λεγόμενη Λέσβο και η παγκόσμια επίδρασή της
λυρική ποίηση, σήμανε μια στροφή στην αρχαία ελληνική ποιητική 2.700 χρόνια αργότερα υπερβαίνει τις
παράδοση από τις περιγραφές των αγώνων και των μαχών ανθρώπων όποιες υποθέσεις για τις σεξουαλικές
και θεών στις πιο εσωτερικές μα πανανθρώπινες εμπειρίες. Τα προτιμήσεις της. Διότι ο αισθησιασμός
ποιήματα αυτά συνοδεύονταν από μουσική και χορευτική και η λεπτότητα των στίχων της δίνουν
αναπαράσταση και στην περίπτωση της Σαπφούς φαίνεται πως ήταν το στίγμα τού τι σημαίνει άνθρωπος.

129